NAUKA CZYTANIA. KROK PO
KROKU. PORADY DLA RODZICÓW.
Jedną
z najważniejszych umiejętności, które uczeń musi opanować w szkole jest nauka
czytania. Chodzi tu o technikę czytania, ale także o zrozumienie czytanego
tekstu. Brak tej umiejętności przyczynia się do pojawienia kłopotów w nauce, a
przez to również stresu, może nawet fobii szkolnej.
Opanowanie przez dziecko
czytania to długotrwały proces, wymagający systematycznej pracy.
Niejednokrotnie rodzice pragną pomóc swojemu dziecku, lecz nie wiedzą, w jaki
sposób. Dlatego zamieszczam poniżej ciekawy artykuł i linki, które
przedstawiają, jak prawidłowo uczyć dziecko czytać. Zachęcam do lektury.
JAK
SKUTECZNIE NAUCZYĆ CZYTAĆ W KLASIE I
I. Okres przygotowawczy –
przypada na wiek 6 lat (dla dzieci, które wcześniej nie uczęszczały do
przedszkola), natomiast dla stałych przedszkolaków rozpoczyna się już w wieku 4
lat.
Polega
on na wprawnym wyćwiczeniu syntezy i
analizy słuchowej, przy czym ta
pierwsza odgrywa najistotniejszą rolę!
Oto
niektóre z ćwiczeń syntezy słuchowej (rodzic i nauczyciel łatwo sprawdzi, czy
dziecko już osiągnęło dojrzałość w tym zakresie):
v posłuchaj, co mówię (E-la, ko-tek, sło-necz-ko) – dziecko powinno umieć wybrzmiewać całe wyrazy z
usłyszanych sylab.
Jeśli
już w tym momencie przedszkolak napotyka na trudności, tzn., że należy
koniecznie ćwiczyć kilka razy dziennie poprzez zabawę z dzieckiem.
v posłuchaj, co mówię (s-ok, s-anki, s-mok, k-oza, b-aran) itp.
nie może być to (ky) (by)
(s-o-k, s-a-n-k-i, s-m-o-k, s-m-a-k) itp.
Można
zastosować „przeszkody”, które nieco utrudnią dziecku słuchanie i wytrenują bardziej syntezę słuchową, np: rak,
kino
R - (ładna dzisiaj pogoda) - A - (mam szczęście) - K - (pójdę na spacer)
- K - uderzenie na instrumencie perkusyjnym 3 razy
- I -
uderzenie na instrumencie perkusyjnym 3 razy
- N - klaśnięcie w dłonie 2 razy
- O - klaśnięcie w dłonie 2 razy
Nauczyciel
i rodzic musi prawidłowo wybrzmiewać
głoski (wytłumaczono to pojęcie w dalszej części referatu).
Do
następnego etapu można przejść dopiero, jeśli jesteśmy pewni, że dziecko
opanowało tę umiejętność w stopniu doskonałym.
II.
Okres analizy
słuchowej wyrazów
Nauczyciel
lub rodzic wybrzmiewa całe wyrazy, a dziecko dokonuje ich analizy za pomocą
słuchu i przetwarza to, co usłyszy, na głoski, które wypowiada samodzielnie
(każdą oddzielnie). Ważne jest na tym etapie stopniowanie trudności:
v wyrazy krótkie,
jednosylabowe, np: rok, mak, sok, deszcz
v wyrazy dwu i
trzysylabowe, np: masa, klasa, drzewo, jabłuszko,
pogoda
v wyrazy wielosylabowe,
np: magnetofon,
radiomagnetofon, zachmurzenie
NIEZWYKLE
WAŻNĄ RZECZĄ JEST, ABY UCZEŃ PRAWIDŁOWO WYBRZMIEWAŁ GŁOSKI (nie tylko pod względem wymowy)
Spółgłoski wymawiane muszą
być „krótko”, bez dodatkowego „y”, czyli
p (a nie py)
b (a nie by)
c, d (a nie cy, dy, ani też ce, de)
bowiem to zaburza „obraz
słuchowy” wyrazu, np: cytryny – dziecko może
dzielić niepoprawnie: c (cy) – t (ty) – r (ry) – n (ny) – powstanie twór cytyryny
lub c-t-r-n.
Samogłoski
można wydłużać wybrzmiewając je, one nie zaburzają „obrazu słuchowego”, więc
wyraz cytryny nie powinien sprawiać trudności dziecku (c-y-t-r-y-n-y).
III. Okres analizy i syntezy słuchowo – wzrokowej
to
początki typowego czytania (6 – latek)
Dziecko
patrząc na zapisany wyraz – dokonuje analizy wzrokowej, a wybrzmiewając głośno
każdą z głosek – także analizy słuchowej. Następnie syntezuje litery i
wybrzmiewane głoski w całość.
Jeśli dziecko na tym etapie napotyka na trudności, tzn., że
nie posiada umiejętności dokonywania analizy i syntezy. Żadnego z tych procesów
nie można pominąć! W przypadku zaistniałych trudności w nauce czytania należy
„wrócić” do zdobywania umiejętności syntezy słuchowej a później wzrokowej.
W nauce czytania należy uwzględnić „nawyki” przyjęte od
dorosłych. Chodzi tu o głoskowanie. Należy od początku niwelować złe
przyzwyczajenia i wdrażać do łączenia głosek w sylaby – metoda sylabowa!
Można robić to w formie
zabaw:
v 1. „Sylaby na ślizgawce”
v 2. „Litery na balu”
v 3. „Śpiewane czytanki”
Przed
rozpoczęciem nauki czytania danego tekstu rodzic może podzielić wyrazy na
sylaby pionowymi kreskami przy pomocy ołówka (pod warunkiem, że potrafi to
zrobić dobrze). Dziecko patrząc na sylabę wybrzmiewa głoski łącząc je metodą
„ślizgania” i przedłużając nieco samogłoski
Ma – te
– usz
Uczeń klasy pierwszej powinien czytać w ten sposób każdego dnia po
10 – 15 minut.
Oto szczegółowy opis wymienionych
wcześniej zabaw:
v 1. „Sylaby na
ślizgawce”
Ustawiamy
równię pochyłą (deseczka albo sztywna tektura)
czyli
budujemy zjeżdżalnię, a na niej ustawiamy klocki z literami np: m a
Pozwalamy,
aby klocki zjechały i prosimy, by dziecko w tym czasie wypowiadało głoski,
tworząc sylabę: maaa .
Podobnie
postępujemy z innymi sylabami (paaa, baaa, booo, buuu, muuu, mooo).
Podobnie
postępujemy z innymi sylabami (paaa, baaa, booo, buuu, muuu, mooo).
v 2. „Litery na balu”
Klocki
z literami (10 spółgłosek i samogłoski a, e, i, o, u) stoją na stole
w rozsypce. Zadaniem dziecka jest połączyć w pary odpowiednio spółgłoskę z
samogłoską w momencie usłyszenia muzyki. Po wyłączeniu muzyki dziecko mówi
(właściwie czyta), jak nazywają się pary balowe, np: ko,
mu, pa, de, mi. W celu dalszej
zabawy klocki rozstawione są ponownie w rozsypce.
v 3. „Śpiewane
czytanki”
Dziecko
czyta sylabami tekst na wymyśloną lub znaną melodię. Robi to zgodnie z rytmem
melodii.
Źródło: Ewa Niemakowska. JAK
SKUTECZNIE NAUCZYĆ CZYTAĆ W KLASIE I
Linki warte przeczytania: